Abonelik Sistemiyle Çalışan Hizmetlerin Çoğunluğunun Müşterilerini Manipüle Etmeye Çalıştığı Tespit Edildi

Aylık muhakkak fiyatlar karşılığında farklı çeşitlerden içeriklere ve fırsatlara ulaşmamızı sağlayan abonelik hizmetleri günümüzde inanılmaz tanınan durumda. Dünya çapından milyonlarca insan bu üslup servisleri kullanabiliyor. Lakin yeni raporlar, abonelik sunan şirketlerin karanlık yüzünü gözler önüne seriyor.

Uluslararası Tüketici Muhafaza ve Uygulama Ağı (ICPEN) ve Global Kapalılık Uygulama Ağı (GPEN) tarafından yürütülen ikili araştırma, birçok abonelik hizmetinin müşteri davranışlarını etkilemek için İngilizcede dark pattern olarak bilinen “karanlık kalıpları” kullandığını keşfetti.

Aboneler manipüle ediliyor

Karanlık kalıpların ne olduğundan kısaca bahsedelim. Birçok internet sitesinin arayüzlerinde sıkça kullandığı bu usul, kullanıcıları şirketlerin kendi istediği seçimler yapmasına yönlendirmesine, bunu yapmak için onları zorlayan ve manipüle etmesine deniyor. Yani kendi çıkarınıza olmasa bile bu usulle zorla o şeyi yapıyorsunuz. Mesela bir aboneliğinizi iptal etmeye çalışırken binbir türlü süreçten geçilmesi buna örnek olabilir.

ICPEN’in raporunda abonelik sistemini kullanan 642 web sitesi ve taşınabilir uygulama değerlendirildi. Sonuçlarda platformların neredeyse %76’sında karanlık kalıpların kullanıldığını, %68’inde ise birden fazla bu tekniğin yer aldığı görüldü. Yani neredeyse tüm hizmetler, müşterilerini manipüle etmeye çalışıyordu.

En yaygınlarından biri, şirketlerin olumsuz bilgileri bulmayı zorlaştırmasıydı. Bir diğerinde ise abonelik yenilemesi olan hizmetlerde kullanıcının otomatik yenilemeyi kapatmasını güç hâle getiriliyordu. %81’inin bunu yaptığı görüldü. Başkaları ortasında kullanıcıların aşikâr süreçlere ulaşması için kendi hakkında fazladan bilgi sağlamak zorunda olması üzere şeyler yer alıyordu.

GPEN’inkinde ise 1000’den fazla site ve uygulama tahlil edildi ve yeniden birçoklarında benzeri sonuçlar görüldü. %89’u saklılık siyasetlerinde baş karıştırıcı bir lisan kullanıyordu. Üstte bahsettiğimiz bilgi sağlanması üzere şeyleri içeren arayüz müdahalesi de yaygındı. Hatta kullanıcıyı en az koruyan zımnilik seçeneğinin en çok seçilmesini sağladıkları bile görüldü. %42’sinin ise kullanıcıları etkileyebilecek duygusal lisan tercih ettiği tespit edildi.

Her iki rapor da birtakım kullanıcıların internet hizmetlerinde sahiden de kendi kararlarını almıyor olabileceğini, siteler tarafından manipüle edilebildiğini ortaya koyuyor. Bu da gereğinden fazla ferdî bilginizin paylaşılması üzere risklere neden olabiliyor. Bu türlü şeyler konusunda dikkatli olmak da yarar var. Dijital okuryazarlığın değeri büyük.