ABD mahkemesinde bir ilk: Yapay zeka avukat neden reddedildi?

Amerika Birleşik Devletleri’nde teknoloji ve hukuk dünyasının kesişiminde eşine az rastlanır bir olay yaşandı. Jerome Dewald isimli bir yapay zeka geliştiricisi, eski patronu olan sigorta şirketiyle ortasındaki türel uyuşmazlığın görüldüğü davada, savunmasını yapması için şahsen kendisinin programladığı bir yapay zeka avatarını mahkeme salonuna getirdi.

Dewald’ın emeli, bu chatbot’un duruşma sırasında kendi argümanlarını lisana getirmesi ve yöneltilen soruları yanıtlaması, yani bir nevi dijital “avukat” misyonu görmesiydi.

Ancak Dewald’ın bu yenilikçi savunma stratejisi, mahkeme salonunda uzun ömürlü olamadı. Duruşma yargıcı, bu beklenmedik teknolojik atağa hazırlıksız yakalanması ve evvelden bilgilendirilmemiş olması nedeniyle, “yapay zeka avukatın” devreye girmesine yalnızca birkaç dakika sonra son verdi. Yargıç ayrıyeten, mahkeme prosedürlerine alışılmamış bu teşebbüsünden ötürü Dewald’ı uyararak, mahkemeye bu cins bir sistem kullanılacağına dair evvelce bilgi verilmesi gerektiğini hatırlattı.

Bahane: Sıhhat sorunları

Dewald, kendisini savunmak için neden bir yapay zeka kullandığı sorulduğunda, yaşadığı bir sıhhat sorunu nedeniyle duruşma sırasında tesirli bir formda konuşamayacağını öne sürdü. Bu yüzden, kendi geliştirdiği yapay zekanın onun yerine konuşmasını talep ettiğini belirtti. Ancak yargıç, bu gerekçeyi ikna edici bulmadı. Yargıcın müşahedelerine nazaran Dewald, tıpkı gün duruşma başlamadan evvel mahkeme katipleriyle yarım saatten uzun bir mühlet konuşmuş, ayrıyeten adliye binasındaki farklı memurlarla dava üzerine ayrıntılı sohbetler yapmıştı. Bu durum, Dewald’ın “sağlık sorunu” argümanının geçerliliği konusunda önemli kuşkular uyandırdı.

Mahkeme heyeti, olayı daha farklı bir açıdan da kıymetlendirdi. Heyete nazaran Dewald’ın asıl emeli, hukuksal bir savunma yapmaktan çok, mahkeme salonunu kendi geliştirdiği yapay zeka eserinin tanıtımı için bir platform olarak kullanmaktı. Mahkeme, bu çeşit bir “reklam” teşebbüsüne katiyetle müsaade verilmeyeceğini ve yargı sürecinin saygınlığının korunacağını net bir lisanla söz etti.

Yapay zeka ve hukuk

Jerome Dewald‘ın teşebbüsü başarısız olsa da, bu olay yapay zekanın hukuk alanındaki potansiyel rolüne dair değerli bir tartışma başlattı. Teorik olarak, gelecekte geliştirilecek yapay zeka tabanlı hukuk asistanları yahut “avukatlar“, insan meslektaşlarının tersine tüm dikkatini tek bir davaya ağırlaştırabilir. Muazzam ölçüde yasal bilgiyi, kanunları ve geçmiş içtihatları saniyeler içinde tarayıp tahlil ederek en kapsamlı dava stratejilerini oluşturabilirler. Bu sistemlerin, mahkeme salonunda bir insan üzere argümanlar sunması, soruları yanıtlaması ve hatta karşı sorular sorması öngörülüyor.

Şu an için mevcut hukuk sistemleri, etik kurallar ve toplumsal yapı, yapay zekanın avukat, savcı veya yargıç üzere roller üstlenmesine tam olarak hazır olmasa da, bu teknolojinin potansiyeli göz gerisi edilemez. Yapay zekanın hukuk alanındaki yeri ve sonlarına dair tartışmaların, önümüzdeki yıllarda dünya gündemini daha fazla meşgul edeceği aşikar görünüyor.