Google’ın “Tekel” İlan Edilmesi, Tüm İnternet Dünyasını Baştan Aşağı Değiştirebilir: İşte Muhtemel Etkileri

Google, geçtiğimiz gün ABD Adalet Bakanlığı ile arasındaki davayı kaybetti. Mahkeme, teknoloji devini ülkede “tekel” olarak ilan etti ve bu yaklaşımı devam ettirmeyi amaçladığı sonucuna vardı. Karar, ne kadar büyük olursa olsun büyük teknoloji şirketlerinin regüle edilebileceğinin sinyallerini verdi.

Henüz herhangi bir ceza uygulanmadı. Yetkililer, şirketin faaliyetleri konusunda incelemede bulunacak ve rastgele bir değişiklik yapılıp yapılmayacağını izleyecek. Eylül üzere birinci cezayı görme ihtimalimiz var. Google ise karara itiraz edecek. Bu yüzden hukuksal gayretin birkaç yıl süreceğini ön görebiliriz. Lakin bu türlü bir kararın internet dünyasına tesirinin çok büyük olacağını söylemek mümkün. Gelin bu mevzuya derinlemesine göz atalım.

Google’ın “tekel” olarak değerlendirmesi kullanıcılar ve internet için ne manaya geliyor?

Aslında her şey, mahkemeden gelecek cezalara ve Google’a karşı uygulanacak yaptırımlara bağlı. Lakin en sonunda herkesin etkileneceği bir sonuç çıkabileceğini söyleyebiliriz. Ne de olsa Google, internetin en dominant şirketi pozisyonunda. Aramadan reklamlara kadar neredeyse her şeyde en öndeki şirket.

Tekel olmaktan çıkıp kullanıcılara olan olumsuz etkiyi minimuma indirmeye çalışacak bir karar, Google’ın başka şirketlerle olan mutabakatlarından çekilmesine neden olabilir. 1,96 trilyon dolar ile dünyanın en kıymetli 4’üncü şirketi pozisyonunda bulunan teknoloji devi, arama motorunu aygıtlarda varsayılan yapmak için milyarlarca dolarlık anlaşmalara sahip.

Bunun en âlâ örneği Apple ile olan muahede. Dünyanın en çok satan telefonlarından olan iPhone’u üreten firma ile Google ortasında arama motoru için 20 milyar dolarlık bir muahede var. Muahededen çekilmek, Google’ın iPhone’da varsayılan olmamasını sağlayabilir. Bu da kullanıcıların farklı arama motorlarına kullanmaya başlamasına neden olabilir.

Hepimizin bildiği üzere şu anda herkes Google’ın arama motorunu tercih ediyor. Hâlâ onun düzeyine yaklaşabilen yok ve internetin en düzgünü pozisyonunda. Bunun nedenleri ortasında çok yaygın kullanılması ve dünyadaki birçok aygıtın varsayılan arama motoru olması var. Lakin yapay zekânın gelişimiyle onunla hakikaten kapışabilecek arama araçları görebiliriz.

Yani hem yeterli araçlar gelmesi hem de Google’ın mutabakatlarından vazgeçmesinin sağlanması, şirketin pazardaki hâkimiyetini kaybetmesine ve kullanıcıların artık farklı araçlara yönelmesine yol açabilir. İlla Google görmek zorunda kalmamamız, rekabeti büyük oranda artıracak ve inovasyonları yükseltecektir. Bu da kesinlikle kullanıcıya olumlu bir formda yansır. OpenAI’ın yakın vakitte Google rakibi SearchGPT’yi duyurduğunu görmüştük. Yani şimdiden bu stil tezli araçlar geliyor.

Peki kararın öteki teknoloji devlerine tesiri ne?

Aslında karar, yalnızca Google’a değil, başka teknoloji devlerine yönelik de alınmış bir karar. O denli ki hükûmet, hiçbir şirketin “tekel” olmaması gerektiğini ve rekabetin gerekli olduğunu göstererek teknoloji devlerine gözdağı veriyor. Uymamaları hâlinde ise ne kadar büyük olurlarsa olsunlar düzenlemelerle karşı karşıya kalabileceklerini gösteriyor.

Yani kararın öbür şirketlerin işlerini nasıl yürüttüğünü değiştirdiğini görebiliriz. Teknoloji devleri, artık mutabakatlar yaparken daha fazla dikkat etmeleri gereken ayrıntılara sahip olacak ve rekabeti engelleyici ataklardan kaçınacak.

Aynı vakitte yeni antitröst davalarının önünü açabileceğini de söylemek mümkün. Yakın vakitte Apple’ın akıllı telefonlar konusunda monopol olmakla suçlandığını görmüştük. Bunun yanı sıra satıcılarının başka platformlarda düşük fiyatlar uygulamasını engelleyen Amazon, Instagram ve WhatsApp’ı satın alarak öteki platformlara erişimi engelleyip rekabeti azaltan Meta misal suçlamalarla karşı karşıya kalmıştı. Yani yakında böyle davaların artma ihtimali yüksek.

Bunlara ek olarak şirketler maddi yönden de etkilenecek. Söylediğimiz üzere Apple’ın Google ile 20 milyar dolarlık mutabakatı var. Bu muahedeyi iptal etmek, Apple’ın 20 milyar dolar kaybetmesi, Google’ın ise Safari’den gelen reklam gelirlerini kaybetmesi demek. Öteki şirketler ile olan mutabakatların da iptal edildiğini düşünürsek milyarlarca dolar kayıp yaşanabilir.

Sonuç olarak Google hakkındaki kararın tesirleri çok büyük olabilir. Olağan ki bu karar ABD’yi kapsıyor ama sonuçları tüm dünyayı etkileyecektir. Her şey mahkemenin alacağı kararlara ve Google’ın itirazlarının nasıl sonuçlanacağına bağlı olduğunu belirtelim. Yani tesirleri görmek için biraz beklememiz gerekiyor.