Klavyelerdeki Harflerin Alfabetik Olarak Sıralanmamasının Sebebi Neye Dayanıyor? Neredeyse “P Klavye” Kullanacakmışız!

Çoğumuz telefon ve bilgisayarlarımızda Q klavyeyi kullanıyoruz ve gözlerimiz diğer yerde olsa bile parmaklarımızla istediğimiz sözleri çarçabuk yazabiliyoruz. Zira bu tertibi benimsedik ve epey alıştık.

Şimdi ise klavyedeki harflerin neye nazaran sıralandığına ve bu dizilimin özensiz olup olmadığına bakalım.

Bu sorunun yanıtı için daktilonun yaygın olarak kullanıldığı, yaklaşık 150 yıl öncesine gitmemiz gerekiyor.

O vakitler daktilolarda yazı yazmak, olması gerektiği üzere bir oldukça kolay ve süratliydi. Ancak bir sorun vardı. Daktiloda yazılan yazı her ne kadar süratliyse, takılma oranı da bir o kadar artıyordu. 

Daha kolay bir tabirle alfabetik daktilo kullanan bireyler, o kadar süratli yazıyordu ki neredeyse iki tuşa birebir anda basıyordu. İki tuşa tıpkı anda basmak ise daktilo kollarının sıkışması demekti.

Ayrıca sıkışmaların, klavyedeki iki tuşun birbirine yakın olmasından kaynaklandığı da düşünüldü. Bu sebeplerle klavyedeki harflerin tekrar düzenlenmesinin, bu sıkışmaları azaltacağı kestirim edildi ve yeni bir dizilim arayışına geçildi.

Alfabetik dizilimle ilgili bu sorun fark edildikten sonra şu an kullandığımız QWERTY klavyenin mucidi Christopher Latham Sholes, bir tahlil yolu arayışına geçti.

Christopher bu sorundan sonra yaklaşık 5 yıl, çok sayıda deneme yanılma yoluyla kullanıcılar için kusursuz bir dizilim için çalışmalarını sürdürdü ve Q klavyeyi tasarladı. Bu klavye biçimi, bir üst karakter tuşu kullanarak hem büyük hem de küçük harfleri yazma imkanı sağlıyordu.

Ayrıca yazarken el değiştirmek, klavye tertibinde kullanıcının işini bir epey kolaylaştıran bir şeydi. Bir el bir harfi yazarken diğer el bir sonrakini yazmaya hazırlanarak, süreci daha verimli hale getirmekteydi. 

Bu yaklaşım birinci etapta mantıksız üzere görünebilir ancak tek bir elle birçok harfe tek tek basmaya çalıştığınızı düşünün. Bu durum istemsiz bir biçimde harfler ortasında tekrara yol açacak ve bu sebeple hızınız düşecek, yanlışlar da artış gösterecekti.

Ancak yeni bir klavye tasarlama noktasında, Christopher tek başına değildi ve iki rakibi daha vardı.

1936 yılında August Dvorak ve Dr. William Dealey, Dvorak ismi verilen bir klavye geliştirdi. Bu ikili, Q klavyenin rastgele bir lisana uygun olmadığını ve fazla kullanılan harflerin sıkıntı ulaşılan yerlerde olduğunu öne sürerek, yeni bir tasarım yapma gereksinimi hissetti. 

Dvorak klavyenin QWERTY klavyeden çok sayıda farkı vardı. Örneğin klavye tertibi, parmakların kat ettiği arayı en aza indirgemeye çalıştı ve en sık kullanılan harflerin tümünü ana satıra yerleştirerek, parmakların bu tuşlara basmak için çok fazla efora girmemesi hedefledi.

Fakat işler August ve William’ın istediği üzere gitmedi ve onların fikirlerinin bilakis devrin insanları, Q klavyeyi bir epey kullanışlı buldu ve bu tasarım, günümüze kadar geldi.

Ayrıca QWERTY nizamının, kimi lisanlar tarafından çeşitli varyasyonları da kullanılmakta.

Bu alternatiflerin en yaygın kullanılanları ise, Fransızca için AZERTY, İtalyanca için QZERTY, Almanca için ise QWERTZ.

Aslında lisanımız için tasarlanmış bir bir klavye de mevcut.

Ekim 1955’ten itibaren kullanılmaya başlanan lakin QWERTY klavye kadar ilgi görmeyen F klavye çok kullanılan harflerin, parmaklar için daha uygun yerlere yerleştirilmesine rağmen pek tercih edilmemiş ve kullanımı hudutlu kalmıştır.

Toparlamak gerekirse şimdilerde kullandığımız Q klavyeler, kullanıcıları yavaşlattığı niyetinin tam karşıtı aslında hızlandırmak için tasarlanmış vaziyette.

Yine bu düzenle sık kullanılan tuşları birbirinden uzağa yerleştirmenin, eller ortasında değişime teşvik ettiğini ve bu yolla yazı yazmanın bir epey süratli ve kolay bir hale geldiğini söylemek mümkün.