Kullandığımız Hiçbir Şeye Sahip Değiliz: Steam, Netflix veya Spotify Gibi Platformlar Bir Gün Kapanırsa Ne Olacak?

Akıllı telefon, bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaşması, hayatımızda çok fazla şeyi değiştirdi. Mesela evvelce müzik dinlemek için radyo kullanır yahut kaset ya da CD satın alırdık. Sinema izlemek istediğimiz vakit ise DVD alır, hatta bunları sergilerdik. Bilhassa de 2000’li yıllarda DVD oynatıcılar, bir mesken için olmazsa olmazdı.

Şimdiyse tüm bunlar geride kaldı. En son ne vakit bir albüm satın aldığınızı hatırlıyor musunuz? Ya da en son ne vakit bir sinema ya da oyunun fizikî kopyasını satın aldınız? Kullandığımız teknolojiler, hayatımızı büsbütün dijital bir hâle getirdi. Artık sinema izlemek için Netflix üzere platformları, oyun oynamak içinse Steam’i kullanıyoruz.

Artık hiçbir şeyin sahibi olmamaya başladığımızın farkında mısınız?

Dijital platformların sunduğu abonelik sistemlerinin hayatımızı kolaylaştırdığı konusunda hemfikiriz. Fakat bu durumun, artık hiçbir şeyin sahibi olmamamıza neden olduğunun farkında mısınız? Sonuçta Spotify aboneliğiniz sona erdiği vakit çalma listelerinize bile ulaşamıyorsunuz. Ya da Steam; hatırlayan okurlarımız kesinlikle olacaktır, Steam’in sahiplik değil, lisans tanımlaması üzerine olduğu artık açıkça gösteriliyor. Yani satın aldığınız şey oyunun kendisi değil. Yalnızca oyuna erişmenizi sağlayan bir dijital anahtar. 

Peki fizikî satın alımlar bu türlü miydi? Kutulu bir oyun aldığınız vakit sonsuza kadar sizin oluyordu. Tıpkı şey kaset, CD, DVD ve kitaplar için de geçerli. Bugünse hiçbir garantimiz yok. Şöyle düşünün; bir karar alındı ve Netflix’e erişim pürüzü getirildi. VPN kullanmayacağınızı varsayarak, elinizden ne gelir?

Steam, Spotify yahut Netflix, bir gün kapanırsa ne olur?

Kimse bu türlü bir şey olsun istemez. Bugün üstte logosunu gördüğünüz hangi platformu kullanıyor olursanız olun, ayrı kalmak istemezsiniz. Kim neden tekrar CD alıp müzik dinlemek istesin? Lakin bu türlü bir şey, bugün olmasa da bir gün yaşanabilir. Pekala Steam, Spotify yahut Netflix, bir gün kapanırsa ne olur? 

Açık konuşmak gerekirse bu sorunun net bir karşılığı yok. Mesela Steam, bundan yıllar evvel kapanması hâlinde çevrim dışı çalışmasını sağlayacak bir yama üretilebileceğini söyledi. Pekala bunun bir garantisi var mı? İddia edebileceğiniz üzere yok. Netflix yahut Spotify üzere platformların kapanması hâlinde ise içeriklere erişiminiz imkânsız hâle gelecek. Hatta direkt bu platformlar için üretilmiş olan tüm içerikler, bir daha asla erişilemeyecek halde yok olacak.

Şaka üzere geliyor lakin işin aslı o denli değil: Emsal olaylar daha evvel yaşandı!

Netflix, Spotify yahut Steam üzere platformların kapanmasını çok düşük bir mümkünlük olarak görüyor yahut bunu bir şaka olarak kıymetlendiriyor olabilirsiniz. Fakat size can sıkıcı bir haberimiz var. Geçmişte bu çeşit olaylar yaşandı. Periyodunun en tanınan platformlarından kimileri kapandı ve geride kalan hiçbir kullanıcı, bunu değiştirmek için hiçbir şey yapamadı.

MSN Music, Yahoo Music, Google Play Music, Microsoft eBooks ve Wii Shop üzere platformlar, geçmişte fişi çekilen mecralardan yalnızca kimileri. Artık bunlarla ilgili örnekler verelim. Google Play Music kapandığı vakit satın alınan yahut yüklenen müzikler, YouTube Music’e aktarılamadı. Bu da insanların arşivlerinin yok olmasına neden oldu. Microsoft, eBooks’u kapattığında para iadesi yaptı fakat platformda bulunan kitaplar büsbütün yok oldu. Daha da beteri var; Wii Shop kapandığı vakit para iadesi yapılmadığı üzere oyunların sonradan indirilebilmesini sağlayan yanlışsız düzgün bir seçenek bile sunulmadı. 

Peki bu çeşit durumlardan korunmanın bir yolu var mı?

Ne yazık ki dijital olarak eriştiğimiz içerikleri yüzde 100 muhafazanın bir yolu yok. Ancak yeniden de yapabileceğiniz kimi şeyler var. Mesela sizin sahiden kıymetli olan bir albümü yahut sinemanın fizikî kopyasını satın alabilirsiniz. Dijital Hak İdaresi (DRM) kapsamında olmayan oyunlar da bir nebze kalıcı olacaktır. 

Bu tekniklere alternatif olarak değerlendirebileceğiniz bir başka tahlil yolu da açık kaynak kodlu yahut merkeziyetsiz platformları kullanmaktır. Alışılmış bu tıp platform ve içeriklerin sayısı epey az olduğu için çok da işinize yaramaz. Öte yandan; son olarak içerikleri korsan hâline getirebilirsiniz ancak bunun emek hırsızlığı olduğu gerçeğini unutmamak gerekiyor. Webtekno olarak bu türlü bir yaklaşım içinde olmanızı tavsiye etmiyoruz.