Oyunlarda Ses Efektlerinin Büyüleyici Gelişim Serüveni: Atari’den VR’a, 8-Bit’ten Dolby Atmos’a Bir İhtilal…

İlk günlerdeki basit “bip” seslerinden, günümüzün orkestral düzenlemelerine kadar uzanan bu gelişim seyahati, teknolojik yenilikler ve yaratıcı zekânın birleşimiyle şekillendi. Hatta şu anda kimi oyunlarda yapay zekâ bile kullanılmaya başlandı.

Peki bu evrim sürecinde neler yaşandı ve video oyunlarındaki ses tasarımı nasıl bu kadar kıymetli hâle geldi, gelin birlikte geçmişte bir yolculuğa çıkalım.

Başlangıçta yalnızca “bip” sesleri vardı.

1970’lerdeki birinci görüntü oyunları, kolay bip sesleriyle her ne kadar komik gelse de o zamanlar oyun atmosferine girmemizi sağlıyordu. Örnek verecek olursak “Pong” üzere klasik oyunlar, ses teknolojisindeki sonluluklar nedeniyle sadece temel ses efektlerine sahipti.

İlk Atari “PONG” oyunu (1972)

Kulağınıza sadece bir küme “bip” sesi üzere geliyor, değil mi? Çağdaş bir çamaşır makinesinden çok daha makûs ses özelliklerine sahip olan Pong’un yaratıcıları; topun duvardan sekmesi, bir oyuncunun raketine çarpması yahut bir sayı atılması ortasında ayrım yapmak için “bip” sesinin mühletini değiştirdiler.

Sadece üç kolay bip sesi ile ekrandaki aksiyonlar birbirinden ayrılıyor ve oyundaki olaylara daha fazla somutluk katıyordu. Okuduklarınızdan sonra tekrar düşününce kulağa ne kadar da yaratıcı geliyor değil mi?

Her ne kadar teknolojik olarak kısıtlamalar olsa da tasarımcıların Pong gibi yaratıcı çözümler bulması gerekiyordu. Yani bu yalnızca oyun seslerinin başlangıcıydı. 

80’lerin sonu ve 90’ların başında, 8-bit ve 16-bit konsolların yükselişiyle birlikte oyun tarihinin en renkli devirlerinden birine girildi.

Bellek sınırlamaları nedeniyle, bestekarlar basit dalga formları kullanarak eşsiz sesler yaratmak zorundaydı. Bu kısıtlamalar, bugün bile hatırladığımız o klasikMario’nun mantar yeme sesi, Pac-Man’in “waka-waka” sesleri gibi ikonik oyun ses efektlerinin doğmasına yol açtı.

Dönemin ses efektleri hem teknolojik ilerlemeleri hem de bestecilerin yaratıcılığını yansıtıyordu. Anlayacağınız 8-bit periyodu, hudutlu teknolojiye karşın yaratıcılığın bir zaferiydi.

Nintendo ve Atari üzere mesken konsollarının da popülerleşmesiyle, ses efektleri oyunlarda daha fazla kıymet kazandı. Artık yalnızca art planda değil, oyun tecrübesinin merkezindeydi.

Gerçekçi tecrübelere kapı açan teknolojik ilerlemeler, 2000’lerden itibaren ses dizaynını daha da kıymetli hâle getirdi.

Gerçek enstrümanların ve dijital ses düzenlemelerinin kullanılmasıyla ses efektleri, âdeta birer sanat yapıtına dönüştü. Anlayacağınız oyunlar artık yalnızca görsel değil, tıpkı vakitte işitsel bir şölendi.

Dolby Atmos üzere yenilikçi ses sistemleri, oyunun dünyasını ve atmosferini derinlemesine hissettiren bir öge hâline gelmesine imkan sağladı. Ses tasarımı artık oyun dünyasının ayrılmaz bir kesimi olmuştu.

Gelin, artık de günümüzde birkaç oyunun ses efektleri nasıl yapılıyormuş ona bir göz atalım:

The Witcher 3 Wild Hunt (2015)

Eğer ki tüm görüntüyü izlediyseniz (ki izlemenizi tavsiye ederiz) sizin de bizim üzere tüyleriniz diken diken olmuştur. Adamlar koskoca 2 atlı orduyu birbirine kırdırmışlar, yalnızca ortadan ufak ses efektleri alabilmek için. Tahminen değerli gözükmeyecek en ufak bir ses detayına bile ne kadar ihtimamla yaklaşmışlar. Olağan ki epey ödül alıp isminden kelam ettirmesi de bu ihtimama borçlu.

Resident Evil 7: Biohazard (2017)

Karanlık, korkutucu ve atmosferik… Sanki bir korku sinemasının içindeymişsiniz gibi. Zira 2010’lu yıllar itibariyle oyun ses tasarımcısının, bir orkestra tutmasını ve filmlerdeki ses tekniklerini kullanmasını engelleyen hiçbir şey kalmadı.

Yani kısaca özetleyecek olursak; oyunlarda atmosferin içine girmemizi, o anı yaşamamızı ve hissetmemizi ses efektlerinin gelişimine borçluyuz. 

Peki gelecekte bizi neler bekliyor derseniz; günümüzde sanal gerçeklik oyunlarının ve yapay zekânın yükselişiyle, ses dizaynında yeni bir çağ başladı.

3D ses efektleri ve daha gerçekçi ses dizaynları, oyuncuları oyun dünyasına daha da çeken ögeler hâline geldi. Satın aldığımız oyuncu kulaklıklarını bile artık itinayla seçiyoruz.

FPS oyunu oynarken rastgele bir düşmanın nerede olduğuna kadar algıyabilmemiz ya da hikâyesel bir oyun oynarken atmosferin içine kapılmamız tamamen bu gelişimin tesirini gözler önüne seriyor.

Bizce oyunlardaki ses dizaynın geleceği, sanal gerçeklik (VR) ve yapay zekâ (AI) üzere teknolojilerle daha da büyüleyici bir hâl alacak ve oyun dünyasının geleceği için de kıymetli bir rol oynamaya devam edecek üzere görünüyor.

Sizin de oyunlardan aklınızda kalan hâlâ unutamadığınız bir ses efekti var mı? Karşılıklarınızı yorumlarda bekliyor olacağız.

İlginizi çekebilecek öbür içeriklerimiz: